چطور از جریمه‌های گمرکی جلوگیری کنیم؟
مقدمه: چرا جریمه‌های گمرکی این‌قدر اهمیت دارند؟
وقتی صحبت از واردات و ترخیص کالا می‌شود، یکی از دغدغه‌های اصلی هر بازرگان، ترس از جریمه‌های گمرکی است. گاهی یک اشتباه ساده در اظهار کالا، مثل انتخاب اشتباه کد تعرفه (HS Code) یا اعلام نادرست ارزش واقعی، باعث می‌شود گمرک ایران کالا را متوقف کند و جریمه‌ای سنگین برای صاحب کالا صادر نماید. این اتفاق نه‌تنها باعث تأخیر در ترخیص و افزایش هزینه‌های انبارداری می‌شود، بلکه می‌تواند سود معامله را به‌طور کامل از بین ببرد.
واقعیت این است که بخش بزرگی از این جریمه‌ها قابل پیشگیری‌اند. با داشتن آگاهی کافی از قوانین امور گمرکی و بهره‌گیری از تجربه‌ی ترخیص‌کاران متخصص، می‌توان قبل از وقوع مشکل، جلوی آن را گرفت. در این مقاله از مجموعه‌ی آسمان سوی پارسیان، قصد داریم به‌صورت کامل و کاربردی بررسی کنیم که جریمه گمرکی دقیقاً چیست، چه انواعی دارد، چگونه محاسبه می‌شود، چطور می‌توان به آن اعتراض کرد و از همه مهم‌تر، چگونه می‌توان از وقوع آن پیشگیری نمود.
جریمه گمرکی چیست؟
جریمه گمرکی مبلغی است که گمرک به‌عنوان مجازات اداری و مالی در قبال تخلفات گمرکی از صاحب کالا مطالبه می‌کند. این جریمه ممکن است به‌صورت نقدی، ضبط کالا یا حتی ارجاع پرونده به مراجع قضایی باشد. طبق قانون امور گمرکی (مواد ۱۰۸ تا ۱۱۳)، هرگونه اظهار نادرست، کم‌اظهاری، بیش‌اظهاری، جعل اسناد، نداشتن مجوز قانونی یا تخلف در ارزش‌گذاری کالا می‌تواند منجر به جریمه شود.
هدف از وضع این جریمه‌ها تنها تنبیه نیست، بلکه حفظ نظم اقتصادی، جلوگیری از قاچاق، و کنترل جریان واردات و صادرات است. در واقع، گمرک با اعمال جریمه تلاش می‌کند تا همه فعالان تجاری در چارچوب قوانین رسمی کشور فعالیت کنند. البته همان‌طور که خواهیم دید، بسیاری از تخلفات گمرکی عمدی نیستند و ناشی از ناآگاهی، اشتباه انسانی یا عدم هماهنگی میان اسناد هستند.
انواع جریمه‌های گمرکی
در فرآیند ترخیص کالا، تخلفات مختلفی ممکن است رخ دهد که هرکدام نوع خاصی از جریمه را در پی دارند. شناخت دقیق این انواع به واردکنندگان کمک می‌کند تا بدانند در هر موقعیت چه ریسکی در انتظارشان است.
1. جریمه مالی:
متداول‌ترین نوع جریمه است و معمولاً درصدی از ارزش کالا را شامل می‌شود. به‌عنوان مثال، اگر اختلاف ارزش اظهارشده با ارزش واقعی کالا زیاد باشد، گمرک می‌تواند تا سه برابر مابه‌التفاوت را به‌عنوان جریمه تعیین کند.
2. جریمه تأخیر ترخیص یا رسوب کالا:
در صورتی که کالا بیش از مهلت قانونی در انبارهای گمرک باقی بماند، علاوه بر هزینه انبارداری، جریمه تأخیر نیز اعمال می‌شود.
3. جریمه اظهار اشتباه یا ناقص:
اگر مشخصات، وزن، تعداد یا نوع کالا به‌درستی در اظهارنامه قید نشده باشد، مأموران گمرک با بررسی مدارک یا نمونه‌برداری از کالا، تخلف را تشخیص داده و جریمه اعمال می‌کنند.
4. جریمه بسته‌بندی، وزن یا برچسب نادرست:
مغایرت در بسته‌بندی یا اطلاعات روی برچسب کالا نیز از دید گمرک تخلف محسوب می‌شود.
5. جریمه‌های مرتبط با قاچاق گمرکی:
اگر تخلف به‌صورت عمدی و با هدف فریب گمرک انجام شده باشد (مثل جعل فاکتور یا اظهار خلاف واقع)، پرونده به عنوان قاچاق گمرکی به مراجع قضایی ارجاع می‌شود.
دلایل اصلی بروز جریمه گمرکی
بخش بزرگی از جریمه‌های گمرکی ناشی از سهل‌انگاری و ناهماهنگی است. مثلاً وقتی مدارک فروشنده و بارنامه با اظهارنامه مطابقت ندارد، سیستم گمرک به‌صورت خودکار تخلف را ثبت می‌کند. یا زمانی که کد تعرفه اشتباه انتخاب شود، محاسبه حقوق ورودی بر اساس تعرفه نادرست صورت می‌گیرد و گمرک آن را تخلف می‌داند.
از دیگر دلایل می‌توان به نداشتن مجوز از سازمان‌های مرتبط، تأخیر در ترخیص کالا، اظهار ناقص یا اشتباه در وزن، بسته‌بندی یا ارزش، و حتی بی‌توجهی به تغییرات قوانین گمرکی اشاره کرد. نکته قابل‌توجه این است که حتی اگر تخلف عمدی نباشد، گمرک جریمه را اعمال می‌کند و مسئولیت آن با صاحب کالا خواهد بود.
روند رسیدگی به تخلفات و اعمال جریمه
وقتی مأمور گمرک متوجه اختلاف یا خطایی در اظهارنامه می‌شود، بلافاصله صورت‌جلسه تخلف تنظیم می‌کند. این صورت‌جلسه شامل نوع تخلف، میزان جریمه احتمالی، و مستندات مرتبط است. سپس گمرک محل ابلاغ رسمی برای صاحب کالا صادر می‌کند و او فرصت دارد ظرف ۱۰ روز اعتراض خود را به‌صورت کتبی اعلام کند.
اگر اعتراض به‌موقع ارسال شود، پرونده در کمیسیون رسیدگی به اختلافات گمرکی بررسی می‌شود. این کمیسیون متشکل از کارشناسان حقوقی، فنی و نماینده گمرک است و رأی آن قابل اعتراض در کمیسیون تجدیدنظر گمرکی است. در نهایت، اگر هنوز اختلاف باقی بماند، موضوع از طریق دیوان عدالت اداری پیگیری می‌شود.
این فرآیند چند مرحله‌ای نشان می‌دهد که جریمه گمرکی الزاماً پایان کار نیست؛ بلکه با پیگیری مستند و آگاهانه، می‌توان میزان آن را کاهش داد یا حتی حذف کرد.
نحوه محاسبه جریمه گمرکی
محاسبه جریمه گمرکی بستگی به نوع تخلف دارد و معمولاً بر اساس ارزش کالا یا حقوق ورودی محاسبه می‌شود. برای مثال:
• در کم‌اظهاری یا بیش‌اظهاری ارزش، جریمه بین ۵ تا ۳۰ درصد ارزش واقعی کالا است.
• در اظهار خلاف واقع یا جعل اسناد، ممکن است کالا ضبط و پرونده به عنوان قاچاق معرفی شود.
• در تأخیر در ترخیص کالا، جریمه بر اساس تعداد روزهای اضافی اقامت در انبار گمرک تعیین می‌شود.
نکته مهم این است که گمرک معمولاً قبل از صدور حکم نهایی، امکان ارائه توضیح یا اصلاح اسناد را می‌دهد. اگر صاحب کالا بتواند نشان دهد که اشتباه غیرعمدی بوده و فوراً اقدام به اصلاح کرده، معمولاً جریمه کاهش یا لغو می‌شود.
نحوه اعتراض و پیگیری جریمه
اگر معتقدید جریمه گمرکی شما ناعادلانه یا اشتباه است، مراحل زیر را طی کنید:
1. ارائه اعتراض کتبی به گمرک محل: ظرف ۱۰ روز پس از دریافت ابلاغیه.
2. ضمیمه‌کردن مدارک مستند: فاکتور اصلی، بارنامه، گواهی مبدأ، مکاتبات فروشنده، مجوزها و هر مدرکی که ارزش واقعی را ثابت کند.
3. ارجاع به کمیسیون بدوی و تجدیدنظر: در صورت عدم رضایت از رأی اولیه.
4. مراجعه به دیوان عدالت اداری: اگر اختلاف همچنان باقی باشد.
این فرآیند ممکن است زمان‌بر باشد، اما در بسیاری از پرونده‌ها نتیجه آن کاهش یا حذف کامل جریمه است، به‌ویژه اگر توسط یک تیم حقوقی یا ترخیص‌کار حرفه‌ای پیگیری شود.
روش‌های پیشگیری از جریمه‌های گمرکی
پیشگیری از جریمه گمرکی بسیار ساده‌تر از پرداخت یا اعتراض به آن است. رعایت چند اصل ساده می‌تواند از بروز بسیاری از مشکلات جلوگیری کند:
• همیشه قبل از خرید کالا، کد تعرفه (HS Code) را با کارشناس گمرکی بررسی کنید.
• فاکتور فروشنده، پکینگ لیست، بارنامه و اظهارنامه را با دقت تطبیق دهید.
• از داشتن مجوزهای لازم (مثل بهداشت، استاندارد یا قرنطینه) اطمینان حاصل کنید.
• وزن و بسته‌بندی واقعی کالا را با مدارک مطابقت دهید.
• با ترخیص‌کار معتبر و با سابقه همکاری کنید.
• زمان ترخیص را مدیریت کنید تا کالا بیش از حد مجاز در انبار نماند.
• همیشه اسناد خود را به‌صورت فیزیکی و دیجیتال نگهداری کنید.
نقش آسمان سوی پارسیان در پیشگیری از جریمه‌های گمرکی
شرکت آسمان سوی پارسیان با بیش از یک دهه تجربه در حمل بین‌المللی، ترخیص و مشاوره گمرکی، به واردکنندگان و صادرکنندگان کمک می‌کند تا فرآیند تجارت خود را با کمترین ریسک و بیشترین سرعت انجام دهند. این مجموعه با ارائه خدماتی مانند بررسی تعرفه، کنترل اسناد قبل از ارسال، مشاوره قبل از اظهار کالا، و پیگیری پرونده‌های جریمه، به‌صورت عملی جلوی بسیاری از هزینه‌های اضافی را می‌گیرد.
آسمان سوی پارسیان به‌واسطه تیمی از کارشناسان باتجربه و ارتباط مستقیم با گمرکات کشور، یکی از معدود شرکت‌هایی است که قادر است در کوتاه‌ترین زمان ممکن کالا را قانونی، سریع و بدون جریمه ترخیص کند.
سؤالات پرتکرار درباره جریمه گمرکی
۱. بیشترین علت جریمه گمرکی چیست؟
بیشتر جریمه‌ها به‌دلیل اشتباه در کد تعرفه (HS Code) و اختلاف ارزش اظهارشده با ارزش واقعی کالا صادر می‌شوند.
۲. آیا امکان کاهش جریمه گمرکی وجود دارد؟
بله. با ارائه اعتراض مستند و به‌موقع، می‌توان جریمه را تا حد زیادی کاهش داد یا حتی حذف کرد.
۳. آیا تأخیر در ترخیص کالا نیز جریمه دارد؟
بله، تأخیر بیش از مهلت قانونی باعث اعمال جریمه تأخیر و هزینه انبارداری می‌شود.
۴. بهترین راه جلوگیری از جریمه گمرکی چیست؟
مشاوره پیش از اظهار کالا و همکاری با ترخیص‌کاران حرفه‌ای مانند آسمان سوی پارسیان، بهترین راه جلوگیری از جریمه است.
نتیجه‌گیری
جریمه گمرکی در نگاه اول شاید بخشی اجتناب‌ناپذیر از تجارت بین‌المللی به نظر برسد، اما در واقع بیشتر جریمه‌ها به‌راحتی قابل پیشگیری‌اند. با شناخت قوانین، رعایت دقت در تهیه اسناد، و انتخاب مشاور و ترخیص‌کار آگاه، می‌توان از بروز بسیاری از خطاها و خسارت‌ها جلوگیری کرد.
شرکت آسمان سوی پارسیان با تکیه بر تجربه عملی، آگاهی از آخرین تغییرات قوانین گمرکی و تیمی متخصص، آماده است تا همراه مطمئن شما در تمام مراحل ترخیص کالا باشد؛ از مشاوره قبل از واردات تا جلوگیری از هرگونه جریمه احتمالی.
اگر می‌خواهید از دردسرهای جریمه گمرکی دور بمانید و کالاهای خود را با اطمینان ترخیص کنید، همین حالا از طریق
👉 www.asemanexpress.com
منتشر شده در۱۴ مهر ۱۴۰۴
